Ekoyarinti.com – Sermaye piyasası, ekonomide finansal sistemi oluşturan etmenlerden biridir. Finansal sistem, tasarruf sahipleri ile fon ihtiyacı olan taraflar arasındaki fon alışverişini sağlayan kurumlar, finansman araçları, finans kurumları, bu kurumları düzenleyen ve denetleyen kurullardan meydana gelen yapıdır. Sermaye piyasası aracı; türev ve menkul kıymetler ile ilgili sözleşmeleri içeren yatırım araçlarıdır.
Finansal sistemin asıl görevi, piyasadaki mevcut tasarrufların en verimli yatırım alanlarına yönelmesini sağlamak ve fon alışverişi sırasında doğabilecek riskleri önlemek ve yönetmektir.
Sermaye Pi̇yasası Araçları Nelerdi̇r?
Finansal sistem, 3 temelden oluşur; Bankacılık, sigortacılık ve sermaye piyasaları.
Sermaye Piyasasına Bağlı Kurumlar
Sermaye piyasasında gerçekleşen yatırım işlemlerinin, güvenli ve verimli şekilde devam edebilmesi için piyasada faaliyet gösteren kurumları denetleyen kurum Sermaye Piyasası Kurulu’dur. Kurul, sermaye piyasasını düzenlemesi ve denetlemesi ile bilinmektedir.
SPK’nın temel görevi piyasanın kurallarını belirlemek, piyasadaki işleyişin adil ve etkin olmasını temin etmek, ilgili kurumların belli kurallar içinde faaliyet göstermesini sağlayarak yatırımcıların haklarını korumaktır. Sermaye Piyasası Kurulu, sözleşme şartlarını ve araçları belirler.
Sermaye piyasasında faaliyet gösteren kurumlar şu şekildedir;
– Borsa İstanbul
– Takas Ve Saklama Bankası (Takasbank)
– Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği
– Aracı Kurum ve Bankalar (Yatırım Kuruluşları)
– Halka Açık Şirketleri
– Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK)
– Portföy Yönetim Şirketleri
– Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)
– TCMB
– Derecelendirme Şirketleri
– Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı
– Sermaye Piyasası Araçları
Sermaye Piyasası Araçları
Hisse (Pay) Senedi
Borsa Yatırım Fonu
Devlet Tahvili
Özel Sektör Tahvili
Özel Sektör Bonoları
Kira Sertifikaları
Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler
Varlık Teminatlı Menkul Kıymetler
Vadeli İşlemler Sözleşmeleri
Opsiyonlar
Sermaye piyasasında en sık işlem yapılan yatırım araçlarından bahsedelim:
Hisse Senedi
Anonim şirketler tarafından çıkarılan ve senedi alan yatırımcıya, şirkete ortak olma hakkı sağlayan sermaye piyasası aracıdır. Hisse senedi, sahibine ortaklık hakkı sağlamasının yanında şirket yönetiminde oy kullanma ve kâr payı alma gibi haklar tanıması ile de bilinir. Hisse senetleri organize borsalarda işlem görür.
Hisse senedine yatırım yapan yatırımcı 2 türlü kâr sağlayabilir. Bunlar Sermaye kazancı ve kâr payıdır.
Sermaye Kazancı, şirketin hisse senedi değerinin piyasadaki artışından elde edilen kazançtır ancak sermaye kazancının garantisi yoktur.
Kâr Payı, hisse senedi alınmış bulunan şirketin dönem boyu elde ettiği kârdan, hisse sahibinin ortak olarak payına düşeni alması durumudur.
Tahvil / Bono
Devlet ya da özel sektör tarafından borç almak için çıkarılan menkul kıymetlerdir. Tahvil sahibi, tahvilini aldığı kurumun alacaklısı konumundadır. Tahvil yatırımında, yatırımcı sadece alacaklı konumundadır, hisse senedinde olduğu gibi şirkete ortaklık ve benzeri haklara sahip olmaz.
Özel sektör şirketleri tarafından çıkarılan tahviller Özel Sektör Tahvil olarak isimlendirilir. Vadesi 1 yıldan az olanlar bono olarak tanımlanır.
Vadeli İşlemler
Belirli bir vadede, önceden belirlenmiş fiyat, miktar ve nitelikteki mal-ürünü, kıymetli madeni, finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını ya da dövizi alma ya da satma sorumluluğu yükleyen sözleşmelerdir. Bu sözleşmelere başvurulduğunda takas merkezine başlangıç teminatı yatırılır. Sözleşmenin fiyatı gerilediği takdirde sürdürme teminatı da yatırma durumu oluşabilir.
Vadeli işlemlerde kaldıraç kullanıldığı için düşük teminat miktarları ile büyük işlem hacimlerinde yatırım yapılabilme imkanı bulunur. Tıpkı forex piyasasında olduğu gibi kaldıraç kullanmanın avantajları olduğu gibi risk artıran bir durumu da vardır.
