News
Merkez Bankası’nın (TCMB) kârı 2020’de çarpıcı biçimde azaldı. TCMB’nin internet sitesindeki bilanço verilerine göre, 2019’da 55,8 milyar TL olan bankanın vergi öncesi kârı, bu yıl 4 Aralık itibarıyla 21,8 milyar TL’ye geriledi.
TCMB, 2019 kârından 44,5 milyar TL’yi kâr transferi, 11,1 milyar TL’yi de vergi olarak Hazine’ye vermişti.
Bu yılki kâr düşüşü, Hazine’ye kâr transferi ve vergi olarak aktarılacak parayı da azaltacak.
FAİZDEN VE YABANCI PARA İŞLEMLERİNDEN KAZANIYOR
TCMB’nin gelirleri net faiz gelirleri ve net faiz dışı gelirler olarak ikiye ayrılıyor. Kendi bastığı parayı belirli bir faiz oranıyla bankalara borç vermesi, TCMB’nin en temel gelirlerinden biri. Faiz dışı gelirlerde ise yabancı para işlemleri öne çıkıyor.
Faiz oranı ve toplam fonlama miktarı, faiz gelirlerini etkiliyor.
TCMB’nin 2019 yılı bağımsız denetim raporuna göre, bankanın net faiz geliri 19 milyar TL olmuştu. Net faiz dışı geliri ise 36 milyar TL idi. Faiz dışı gelirde, 39,4 milyar TL’lik net yabancı para işlem kârı öne çıkmıştı.
KÂRDAKİ DÜŞÜŞ DÖVİZ AÇIĞINDAN OLABİLİR
2019’da TCMB’nin ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti yüzde 21 olmuştu. 2020’de bu oran yüzde 10’a geriledi. Ancak geçen yıl yıllık ortalama net fonlama 56 milyar TL iken, bu yıl 158 milyar TL oldu.
Dolayısıyla, bankanın kârındaki düşüşün, esas olarak net faiz dışı gelirindeki düşüşten kaynaklanmış olabilir.
Sozcu.com.tr’nin konuyla ilgili danıştığı uzmanlar, bu yıl kârdaki düşüşün, döviz kurları artarken TCMB’nin swap (döviz-TL takası) hariç ekim sonunda -57,3 milyar dolara inen net döviz pozisyonundan kaynaklanmış olabileceğine işaret etti.
TCMB’nin kârındaki düşüşün hangi kalemlerden kaynaklandığı, TCMB’nin 2020 yılı bağımsız denetim raporu yayımlandığında net biçimde görülebilecek.
KURA MÜDAHALE İÇİN REZERVLER YAKILDI
TCMB’nin brüt rezervi ekim sonu itibarıyla 84,5 milyar dolar olsa da, bu rakam rezervlere dair gerçek tabloyu yansıtmıyor. Çünkü bu rakamdan bankaların zorunlu karşılık olarak TCMB’de tuttuğu döviz ve altınlar ile yine bankaların TCMB’ye belirli bir süre için swap (takas) ile ödünç verdiği döviz ve altınlar çıkarıldığında, ortaya inanması güç bir rakam çıkıyor: -48 milyar dolar…
Ekonomist Haluk Bürümcekçi’nin TCMB’nin döviz giriş çıkışlarını gösteren verilerinden yaptığı hesaba göre, Ocak 2019-Ekim 2020 dönemindeki 22 ayda net rezervlerde mevcut rakamla olması gereken rakam arasındaki fark tam 133,2 milyar dolar.
Uzmanlar, bu rakamın büyük kısmının kuru düşük tutmak için kamu bankaları aracılığıyla gayriresmi yollardan satıldığına işaret ediyor.
Rezervlerin bu şekilde harcanması, TCMB’nin swap hariç net döviz pozisyonunu ekim sonunda -57,3 milyar dolara kadar geriletti.
Emre Deveci/Sözcü
