Sosyal devlet yapısı, devletin tüm vatandaşlarının ihtiyaç ve çağrılarına kulak vererek, zor durumdaki vatandaşlarını desteklemesini gerektiriyor. Bu kapsamda, Türkiye Cumhuriyeti Devleti de dul, yaşlı, engelli ve yetimlere, ihtiyaçları doğrultusunda maaş bağlıyor ve diğer ihtiyaçlarının giderilmesi konusunda destek veriyor. Annesini, babasını ya da her ikisini birden kaybeden kişilere, kaybettikleri kişinin 4a, 4b ya da 4c kapsamında sigortalı veya emekli olması durumunda, o kişinin hak sahibi olarak maaş bağlanıyor. Ancak maaşın ne kadarının kesintiye uğrayacağı ya da ne kadarının ödeneceği, maaş alacak kişinin başka bir geliri olup olmadığına bakılarak belirleniyor. Vefat eden sigortalının eşine bağlanan maaş dul maaşı, çocuklarına bağlanan maaş ise yetim maaşı olarak adlandırılıyor.
Hem Dul Eşe Hem de Yetimlere Maaş Bağlanıyor!
Dul maaşı olarak da anılan ölüm aylığı, çoğunluklar eşi vefat eden kadınlara ödenen bir maaş gibi anlaşılsa da, aslında cinsiyet ayırt edilmeksizin, eşi vefat eden kişilere veriliyor. Yani bu maaş, eşi vefat eden erkeklere de ödeniyor. Üstelik eşin çalışıp çalışmamasına bakılmıyor. Bu maaş, yalnızca eşin yeniden evlenmesi halinde kesiliyor.
Vefat eden anne ya da babanın ardından, geride kalan çocuklara ise yetim maaşı bağlanıyor. Vefat eden anne, baba ya da eşin ardından ölüm aylığı ya da dul ve yetim aylığı alabilmek için, vefat eden sigortalının en az 1800 gün prim ödemiş olması gerekiyor. SGK’lı olanların en az 5 yıl sigortası ve 900 gün primi olması halinde de dul ve yetim maaşı bağlanabiliyor.
Dul Maaşı ve Yetim Maaşı Ne Kadar?
Sigortalı çalışan kişinin vefatından sonra, geride kalan eşe veya çocuklara bağlanacak maaş tutarı, eşin çalışıp çalışmamasına ve çocuk sayısına göre değişiklik gösteriyor. Emekli olan kişinin hem vefat eden eşi üzerinden emekli maaşı alması hem de vefat eden anne babası üzerinden yetim maaşı alması mümkün olabiliyor. Böylece;
- Çalışmayan ya da emekli olmayan dul eşe %75 oranında,
- Çalışan ya da emekli olan eşe %50 oranında,
- 1 yetim olması durumunda eşe %60, yetime %30 oranında,
- 2 yetim olması durumunda eşe %50, yetimlere %25’er oranında,
- Yalnızca 1 yetim olması halinde (eş yoksa) yetime %50 oranında,
- Yalnızca 2 yetim olması halindeyse her bir yetime %40 oranında maaş bağlanıyor.
